Bitcoin to pierwsza w pełni funkcjonalna kryptowaluta, która od 2009 roku pokazuje, że cyfrowy pieniądz może działać bez banków i centralnych serwerów. Jej debiut był odpowiedzią na kryzys finansowy 2008 r. i dowodem, że matematyka oraz sieć peer-to-peer potrafią zastąpić zaufanie do instytucji.
Co sprawiło, że Bitcoin stał się pierwszą kryptowalutą?
Bitcoin uznano za pierwszą kryptowalutę, bo jako pierwszy łączył trzy elementy: publiczny blockchain, mechanizm proof of work i automatyczną emisję nowych monet, które równocześnie były nagrodą dla górników. Wcześniejsze projekty – Digicash Davida Chauma, b-money Wei Daia czy bit gold Nicka Szabo – rozwiązywały tylko część problemów (np. anonimowość lub podpisy kryptograficzne), ale nie potrafiły pogodzić decentralizacji z ochroną przed podwójnym wydaniem.
Jeśli chcesz prześledzić szczegółowo historię kryptowalut – od eCash do Web3, zobacz, jak Bitcoin zapoczątkował rewolucję cyfrowych aktywów.
White Paper z 2008 roku – manifest decentralizacji
31 października 2008 r. Satoshi Nakamoto udostępnił dziewięciostronicowy dokument „Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System”. W zwięzłym stylu wyjaśnił, jak sieć weryfikuje transakcje, dlaczego każdy węzeł przechowuje kopię łańcucha bloków i skąd bierze się ograniczona podaż 21 mln monet. Ten tekst – dostępny wciąż w oryginalnym pliku PDF – stał się zwrotnym punktem w historii informatyki i finansów: bez marketingu, bez ICO, bez spółki-matki. Publikacja odbyła się na liście mailingowej kryptografów; następnego dnia zaczęły się pierwsze testy kodu w niewielkim gronie.
White Paper przewidywał, że przeciętny użytkownik będzie mógł sam zweryfikować płatność na domowym komputerze i że proces kopania zabezpieczy sieć przed atakami 51 %. To wizja daleka od obecnych farm ASIC, ale fundament architektury pozostał bez zmian.
Genesis Block i pierwsze 50 BTC – start sieci w liczbach
3 stycznia 2009 r. o godz. 18:15 UTC Satoshi wywołał funkcję GetBlockTemplate() i wygenerował blok o numerze 0, zwany Genesis Block. Wbudował w niego nagłówek z tytułem dziennika The Times: “Chancellor on brink of second bailout for banks”. Ten tekst spełniał trzy role: sygnatury czasowej, komentarza politycznego i kryptograficznego „dowodu istnienia”.
Wartości z pierwszego bloku, które do dziś widnieją w explorerach:
- wersja protokołu: 1
- poprzedni hash: 32 bajtów zera (początek łańcucha)
- hash Merkle:
4a5e1e... - czas: 1231006505 (Unix timestamp)
- nBits: 486604799
- nagroda: 50 BTC – monet, których nie można wydać, bo pierwszy blok nie miał poprzednika.
Trzy dni później (9 stycznia) Satoshi opublikował klienta Bitcoin 0.1 na SourceForge. W kolejnych godzinach dołączył Hal Finney, a 12 stycznia przyjął pierwsze przelewy 10 BTC. Sieć zaczęła rosnąć: trudność w styczniu 2009 r. wynosiła 1, czyli najniższą możliwą wartość.
Pierwsze miesiące kopania – od domowych komputerów do GPU
W 2009 r. górnicy korzystali z procesorów Intel Core 2 Duo i AMD Athlon. Wydajność liczyło się w kilku MH/s, a pojedynczy blok można było znaleźć co kilkanaście minut w pojedynkę. Zmieniło się to pod koniec 2010 r., gdy:
- GPU mining – karty Radeon HD 5000 zwiększyły hashrate do setek MH/s.
- Początki pooli – Slush Pool (listopad 2010 r.) rozłożył nagrody na wielu użytkowników, wprowadzając tzw. „proporcjonalny” system wypłat.
- Pierwsze kalkulatory opłacalności pokazały, że koszt energii (0,05 USD/kWh w USA) staje się istotnym parametrem.
W 2013 r. pojawiły się układy ASIC (Avalon, Butterfly Labs), które przy tym samym poborze prądu dawały setki GH/s. Sieć rosła wykładniczo: w 2014 r. hash-rate przekroczył 1 PH/s, a w 2017 r. 10 EH/s. Dziś (2025 r.) to już ponad 600 EH/s, a jeden blok znajduje się średnio co 10 minut dzięki automatycznej regulacji trudności.
Transakcja za 10 000 BTC i początek rynku
22 maja 2010 r. na forum bitcointalk użytkownik Laszlo Hanyecz zamieścił ofertę: „I’ll pay 10 000 BTC for a couple of pizzas”. Dziesięć godzin później dostał dwie pizze Papa John’s dostarczone przez wolontariusza z Florydy, a transakcja została zapisana w bloku 57043. Według kursu BTC/USD z sierpnia 2010 r. (0,05 USD) „Bitcoin Pizza” kosztowała 500 USD; dziś to równowartość kilkuset milionów dolarów i doroczne święto społeczności.
Pierwszy kurs rynkowy wyznaczyła giełda NewLibertyStandard (grudzień 2009 r.) – 1 BTC za 0,00076 USD, obliczony z ilorazu mediany kosztu energii do hashrate CPU. Prawdziwy boom zaczął się po uruchomieniu Mt. Gox (lipiec 2010 r.) i Coinbase (2012 r.). Do 2013 r. Bitcoin przekroczył 1000 USD, a wraz z halvingami (2012, 2016, 2020, 2024) cena rosła mimo gwałtownych korekt.
Dowiedz się też, czym jest halving Bitcoina i dlaczego ten mechanizm wpływa na jego wartość rynkową.
Od pioniera do trendsettera – wpływ Bitcoina na kolejne projekty
Lista najważniejszych konsekwencji narodzin Bitcoina:
- Proof of work stał się punktem odniesienia; kolejne sieci (Litecoin 2011, Dogecoin 2013, Monero 2014) zmieniały jedynie algorytm skrótu lub czas bloku.
- Forki – Bitcoin Cash (2017) i Bitcoin SV (2018) pokazały, że społeczność potrafi dzielić się na konkurujące wizje skalowania.
- Smart-money dla blockchain – fundusze VC zaczęły finansować giełdy, portfele i projekty DeFi.
- Regulacje – od 2013 r. USA, UE i Japonia nadały kryptowalutom status prawny, traktując Bitcoina jako cyfrową własność lub towar.
- Halving jako mechanizm monetarny – przewidywalny spadek podaży stał się inspiracją dla tokenomics setek projektów.
Bitcoin pozostaje rezerwą wartości („cyfrowym złotem”) i najczęściej cytowanym przykładem bezpiecznego przechowywania kapitału w sieci. Mimo krytyki dotyczącej energochłonności, udział energii odnawialnej w globalnym miningu przekracza dziś 45 %, a firmy z branży OZE wykorzystują nadwyżki mocy właśnie do kopania, stabilizując lokalne sieci energetyczne.
Bitcoin nie zakończył eksperymentów nad cyfrowym pieniądzem – zapoczątkował je. Ethereum, Solana czy Cardano rozwinęły smart-kontrakty, a stablecoiny i sieci Layer 2 (Lightning, Liquid) rozwiązują problemy skalowania i zmienności. Jednak fundament – publiczny, niezmienny rejestr transakcji oraz zasób o skończonej podaży – pozostaje niepodważalnym wkładem pierwszej kryptowaluty w świat finansów.
